Πως το στρες μπορεί να καταστρέψει την υγεία σας!

Το σώμα μας έχει έναν περίπλοκο σύστημα να αντιμετωπίζει το άγχος. Το σύστημα αυτό ενεργοποιείτε όταν βρίσκεστε σε κατάσταση άγχους γιατί ο οργανισμός αναγνωρίζει το άγχος σαν μια κατάσταση κινδύνου και πρέπει να επιβιώσει για να βγει αλώβητος από αυτή.
Αυτή η άμυνα λοιπόν του οργανισμού, μας βοηθάει στην διατήρηση της ισορροπίας του σώματος μας με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες επιβίωσης!

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι όταν είμαστε σε καταστάσεις άγχους, απελευθερώνουμε χημικές ουσίες που μας βοηθούν να επιβιώσουμε, ακόμη και αν δεν είμαστε σε κίνδυνο. Αυτές οι χημικές ουσίες μας ξυπνούν και τραβούν την προσοχή μας. Κινητοποιούν τα αποθέματα καυσίμων του σώματος μας με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο μεταβολικός μας ρυθμός, διεγείρουν ένα μέρος του εγκεφάλου που εμπλέκεται στην δημιουργία του αισθήματος του φόβου. Στην αρχαιότητα αυτές οι αλλαγές στο σώμα αύξαναν τις πιθανότητες επιβίωσης. Στις σύγχρονες κοινωνίες όμως μπορούν να προκαλέσουν στους ανθρώπους καρδιακές παθήσεις, παχυσαρκία και υψηλή αρτηριακή πίεση. Πώς όμως ακριβώς το άγχος κάνει μερικούς ανθρώπους παχύσαρκους και καταστρέφει την υγεία τους;

Το σώμα προσπαθεί πάντα να παραμείνει σε ισορροπία. Οι αθλητές το βλέπουν αυτό όταν προπονούνται. Όταν αυξάνετε τον όγκο της προπόνησης σας στρεσάρετε τους μυς σας, οι μύες αντιδρούν στο άγχος που τους προκαλούμε αυξάνοντας το μέγεθός τους, έτσι ώστε να αντεπεξέλθουν στο φορτίο και να το κάνουν πιο εύκολο. Το ίδιο συμβαίνει όταν αντιμετωπίζετε κίνδυνο το σύστημα άμυνας ξεκινά μια σειρά χημικών διεργασιών που σας βοηθούν να επιβιώσετε. Αυτές περιλαμβάνουν την αύξηση της αρτηριακής σας πίεσης για να σας βοηθήσει να παραδώσετε καύσιμα και οξυγόνο στα κύτταρα σας, να ενεργοποιήσετε το νευρικό σας σύστημα για να επιταχύνετε τον μεταβολισμό, να βελτιώσετε την όραση και να αυξήσετε τη μυϊκή σας δύναμη. Σταματά επίσης τις διαδικασίες – όπως την ανάπτυξη των μυών και των οστών – που δεν συμβάλλουν στην άμεση επιβίωσή σας. Το σύστημα αντιστρές λοιπόν μας εξυπηρετεί καλά σε αυτές τις απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις. Ωστόσο, στη σύγχρονη ζωή – όπου το άγχος μπορεί να είναι μόνιμο, αυτό το σύστημα μπορεί να μας κάνει να αρρωστήσουμε.

Σε κατάσταση λοιπόν στρες – σωματικό ή συναισθηματικό – ο εγκέφαλός μας ξεκινά μια σειρά βημάτων για να μας βοηθήσει να επιβιώσουμε. Πρώτον, βάζει μπροστά το νευρικό σύστημα για να «ενεργοποιήσει» το σώμα μας. Αυτό περιλαμβάνει απελευθέρωση ορμονών, όπως νορεπινεφρίνη και επινεφρίνη. Ενεργοποιεί πρωτόγονα εγκεφαλικά κέντρα, όπως η αμυγδαλή και το μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου (κέντρο αισθημάτων του εγκεφάλου) που αυξάνουν τα συναισθήματα αναμονής και φόβου. Επίσης, προκαλεί την απελευθέρωση χημικών ουσιών του εγκεφάλου που κάνουν τα επινεφρίδια σας να παράγουν μια ορμόνη που ονομάζεται κορτιζόλη. (Τα επινεφρίδια είναι ορμονικοί αδένες που βρίσκονται πάνω από κάθε νεφρό).

Η κορτιζόλη είναι η ορμόνη του στρες του σώματός σας. Καθοδηγεί τη χρήση καύσιμου για να βοηθήσει το σώμα σας να επιβιώσει από αγχωτικές καταστάσεις. Αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, αυξάνει την παραγωγή σακχάρου στο αίμα από το συκώτι, διασπά την πρωτεΐνη για καύσιμα, επιβραδύνει την κίνηση των αμινοξέων στα κύτταρα (ιδιαίτερα στους μυς) και αυξάνει τα επίπεδα λίπους στο αίμα. Μειώνει επίσης την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος στον τραυματισμό, η οποία μειώνει τη φλεγμονή. Αυτές οι διαδικασίες λειτουργούν εξαιρετικά όταν αντιμετωπίζετε ξαφνικό άγχος. Ωστόσο, όταν είστε υπερφορτωμένοι με συναισθηματικό στρες, αυτές οι ίδιες διαδικασίες μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη ζημιά.

Λίπος και άγχος.

Το μόνιμο άγχος προκαλεί υψηλά επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα. Η κορτιζόλη μπορεί να προκαλέσει αντίσταση στην ινσουλίνη και να αυξήσει τα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα. Τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης αυξάνουν την αρτηριακή πίεση και προάγουν την αποθήκευση λίπους στην κοιλιά σας – ιδιαίτερα γύρω από τα εσωτερικά σας όργανα. Τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης και κορτιζόλης συμβάλλουν επίσης στην υψηλή αρτηριακή πίεση, στα προβλήματα πήξης του αίματος και στα κακά λίπη στο αίμα (υψηλή χοληστερόλη, τριγλυκερίδια και χαμηλή HDL – η καλή χοληστερόλη). Όλες αυτές οι αλλαγές αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και άλλων προβλημάτων υγείας, όπως ορισμένοι καρκίνοι και ψυχικές ασθένειες.
Τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης από το στρες αυξάνουν το κοιλιακό λίπος με δύο τρόπους. Πρώτον, αυξάνει την αποθήκευση λίπους στην κοιλιά. Δεύτερον, επηρεάζει χημικές ουσίες που διεγείρουν την όρεξη. Αυτός ο δεύτερος παράγοντας διαφέρει από άτομο σε άτομο. Το άγχος σε μερικούς ανθρώπους κόβει την όρεξη μειώνοντας το φαγητό και χάνοντας βάρος, ενώ σε άλλους δρα αντίθετα παίρνοντας βάρος με αποτέλεσμα να αυξάνεται το σωματικό τους λίπος.

Οι επιστήμονες μπερδεύτηκαν από τη σύνδεση κορτιζόλης-λίπους επειδή τα άτομα με πολύ κοιλιακό λίπος είχαν συνήθως φυσιολογικά επίπεδα κορτιζόλης σε ηρεμία. Στη συνέχεια διαπίστωσαν ότι μερικοί άνθρωποι απελευθέρωσαν πολύ περισσότερη κορτιζόλη από άλλους ανθρώπους όταν βρισκόταν σε αγχωτική κατάσταση. Αυτοί οι άνθρωποι απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες κορτιζόλης όταν αντιμετωπίζουν χρόνιο στρες, όπως οικονομικά προβλήματα ή σχέσεων. Τα άτομα που απελευθέρωσαν υψηλά επίπεδα κορτιζόλης κατά τη διάρκεια του στρες είχαν σημαντική ποσότητα κοιλιακού λίπους, ακόμα και αν δεν είχαν πολύ λίπος στο υπόλοιπο σώμα τους.

Αντιμετωπίζοντας το άγχος.

Έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι ανταποκρίνονται διαφορετικά στο άγχος. Μερικοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν αγχωτικές καταστάσεις με ήπιο τρόπο, δεν φαίνεται να τους ενοχλεί πολύ και δεν ενεργοποιούν το σύστημα αντί στρες του οργανισμού. Άλλοι αντιδρούν υπερβολικά στο παραμικρό άγχος. Δυστυχώς ,οι δεύτεροι αντιμετωπίζουν επίσης προβλήματα υγείας – περισσότερο κοιλιακό λίπος, δυσκολίες με μεταβολισμό ινσουλίνης, υψηλή αρτηριακή πίεση, αυξημένα λίπη αίματος και ανωμαλίες στην πήξη του αίματος. Άρα, τα άτομα με άγχος έχουν αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και μικρότερη διάρκειας ζωής.

Η τακτική άσκηση είναι πιθανώς ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του στρες επειδή καταπολεμά τις χημικές διεργασίες που καταστρέφουν την υγεία μας Η άσκηση βελτιώνει το μεταβολισμό της ινσουλίνης και μειώνει την κορτιζόλη που απελευθερώνεται σε καταστάσεις άγχους. Η τακτική άσκηση μπορεί να αποτρέψει την αντίσταση στην ινσουλίνη, να μειώσει την αρτηριακή πίεση, να μειώσει τα τριγλυκερίδια και να αυξήσει την HDL (καλή χοληστερόλη) και να μειώσει το λίπος γύρω από τη μέση.

Μια καλή διατροφή βοηθά επίσης. Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε μόνιμη κατάσταση στρες πρέπει να ανησυχούν για τα απλά σάκχαρα στη διατροφή τους. Η κατανάλωση τροφίμων με υψηλά επίπεδα ραφιναρισμένης ζάχαρης – γλυκά, κέικ, λευκό ψωμί και σόδα – αυξάνει τα επίπεδα ινσουλίνης, τα οποία με τη σειρά τους συμβάλλουν στο λίπος που αποθηκεύετε στην κοιλιά σας. Επίσης, η μείωση των κορεσμένων λιπών – που βρίσκονται σε ορισμένα κρέατα και γαλακτοκομικά προϊόντα – θα συμβάλει στη μείωση των καταστροφικών επιπτώσεων του στρες.
Τέλος, η χρήση τεχνικών διαχείρισης του στρες θα σας βοηθήσει επίσης να αντιμετωπίσετε καταστάσεις άγχους. Το άγχος δεν είναι απαραίτητα κακό, είναι πώς αντιμετωπίζετε το άγχος που καθορίζει εάν σας βοηθά ή αν σας πληγώνει. Οι επιστήμονες που ειδικεύονται στην καταπολέμηση του άγχους, έχουν μερικές προτάσεις για τη μείωση του:

Προσπαθήστε να περιορίσετε καθημερινά συμβάντα που μπορούν να σας προκαλέσουν στρες με αποτέλεσμα μόνιμη κατάσταση άγχους.
Για παράδειγμα εάν σας ενοχλούν οι τηλεφωνικές κλήσεις από διάφορες εταιρίες πωλήσεων, ενώ εργάζεστε από το σπίτι ή ξεκουράζεστε μπλοκάρετε τις κλήσεις, βάλτε το κινητό σας στο αθόρυβο και μην απαντήσετε στο τηλέφωνο έως ότου τελειώσει η ημέρα σας.

Αποφύγετε τους ανθρώπους που σας ενοχλούν.
Παρόλο που δεν μπορείτε να αποφύγετε το αφεντικό σας ή κάποιον από το στενό οικογενειακό σας περιβάλλον, προσπαθήστε όσο μπορείτε να μειώσετε τις συναντήσεις αυτές. Να είστε δημιουργικοί και να σκεφτείτε τρόπους για να μειώσετε τις συγκρούσεις που προκαλούν άγχος. Κάποιοι άνθρωποι δεν είναι τόσο δύσκολο να αντιμετωπιστούν, αλλά κάποιοι άλλοι είναι δύσκολο!

Διαχειριστείτε καλύτερα το χρόνο σας.
Η κακή διαχείριση του χρόνου αποτελεί σημαντικό παράγοντα άγχους. Πολλοί άνθρωποι είναι απασχολημένοι, αλλά πόσοι χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τον χρόνο τους; Επικεντρωθείτε σε πράγματα που έχουν σημασία. Μην γίνετε θυρεός για τα προβλήματα όλων.

Οργανωθείτε.
Ξοδεύετε άσκοπο χρόνο αναζητώντας τα κλειδιά, το πορτοφόλι σας η κάποιο άλλο αντικείμενο καθημερινής χρήση; Βάλτε τα στο ίδιο μέρος κάθε μέρα. Επιλέξτε μια συγκεκριμένη τοποθεσία για τους λογαριασμούς σας και τα σημαντικά σας έγγραφα.
Η αποδιοργάνωση προκαλεί άσκοπο άγχος και σπαταλά χρόνο – χρόνο που πρέπει να ξοδεύεται καλύτερα με τους φίλους, την οικογένεια και την άσκηση.

Βελτιώστε τις επικοινωνιακές σας δεξιότητες.
Η εσφαλμένη επικοινωνία με την οικογένεια, τους φίλους ή τους συναδέλφους σας είναι αγχωτική. Εξετάστε το πρόβλημα και σκεφτείτε τρόπους για να το επιλύσετε.

Αναπτύξετε ένα προσωπικό δίκτυο υποστήριξης.
Συναναστρέφεστε περισσότερο με ανθρώπους που σας κάνουν χαρούμενους. Μπορούν να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε το άγχος.

Δοκιμάστε τεχνικές χαλάρωσης.
Υπάρχουν βιβλία, DVD και διαδικτυακοί χώροι για τεχνικές προοδευτικής χαλάρωσης και αποφόρτισης. Δοκιμάστε ένα από αυτά. Σε τελική, ξαπλώστε κάπου και διαβάστε ένα βιβλίο ή ακούστε την αγαπημένη σας μουσική, οφείλετε λίγο χρόνο στο εαυτό σας, ποτέ δεν είναι αργά.

Καταλήγοντας θέλω να τονίσω ότι η επιστημονική κοινότητα γνώριζε εδώ και πολύ καιρό ότι το άγχος δεν είναι καλό για την υγεία των ανθρώπων. Ωστόσο, μόνο τα τελευταία χρόνια γνωρίζουν το γιατί. Ευτυχώς, υπάρχουν πολλοί τρόποι να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε αυτή την μάστιγα της σύγχρονης κοινωνίας. Όλα είναι στα χέρια τα δικά σας, Η διαχείριση του μυαλού σας είναι καθαρά προσωπικό σας μέλημα!
It’s up to you!

Mitsaris Kostas
Certified Personal Trainer
Sport & fitness Nutritionist & Life coach
Founder of  HISD Workout Method
Author “The well-being bible”
www.supertrainer.gr